Trong những sách sử ghi lại thì bà Ayshah ® là cô con gái thứ của ông Abubakar As Siđđik ® (con của ông Abdulloh ibnu Abi Khohafah, và là cháu của ông A’mir ibnu Amru ibnu Sađu ibnu Taimy…), và bà Ayshah ® có cùng một dòng họ (gia phả) với Rosul (saw) vào thời đại tổ tông thứ sáu là ông Marro ibnu Ka’bun. Thân mẫu của bà Ayshah là bà Ummu Ruman ® con của ông Amir ibnu A’mir (con ông Al Harith) thuộc bộ lạc Kinanah. Bà Ummu Ruman là một trong những người phụ nữ muslimate tiên phong di cư về Medinah mà Rosul (saw) đã nói về bà Ruman như sau:
قال عنها النبي صلى الله عليه وسلم : ( مِن سُرّه أَنْ يَنْظُر إِلى اِمْرَأةٌ مِنَ الْحَوَّرِ العَيْنِ فَلْيَنْظُرْ إِلى أُمِّ رُوْمَان ) .
« Nếu người phụ nữ nào muốn tìm thấy sự vui vẻ, thoải mái trong thiên đàng (Hurul Ayny) thì hãy nhìn gương của bà Ruman ».
Xác định tuổi tác lúc thành hôn của bà Ayshah.
Có nhiều giã thuyết cho là thiên sứ Muhammad (saw) đã đính hôn với bà Ayshah khi còn ở Mecca, lúc đó bà vừa mới được sáu hay bảy tuổi như đa số sách sử ghi lại. Dù có nhiều sự kiện dẩn chứng nhưng riêng chúng tôi (tác giả) thì không nghiêng về giả thuyết nầy cho lắm, vì trong quyển sách (Al Isobah الإصابة) có giải thích như sau: « Bà Fatimah ® (cô con gái út của Thiên sứ Muhammad (saw)) thì lớn hơn bà Ayshah ® khoảng năm tuổi. Nghĩa là bà Fatimah ® ra đời trước khi Rosul (saw) nhận lãnh sứ mạng khoảng năm năm ». (Al Isobah quyển 8 trang 45 giải thích, có thể là bảy năm rưởi, như trong sách Madma’a Az Zawaid giải thích).
Và « Bà Ayshah ® được sanh ra trước khi Rosul (saw) nhận lãnh wahy, còn việc Rosul (saw) đính hôn với bà Ayshah là sau khi bà Khođijah ® qua đời vào năm thứ mười hay mười một, tức là sau khi Nabi (saw) nhận lãnh sứ mạng. Khi bà Ayshah ® được mười bốn hay mười sáu tuổi thì Rosul (saw) mới cho người đến Mecca đưa bà về Medinah để chung sống với Rosul (saw) (đối với chúng tôi đây là sự giải thích có tính cách xác thực hơn về vấn đề sự thiên nhiên của con người, nhứt là vấn đề lập gia đình). Nhưng đó không phải là vấn đề quan trọng, sự quan trọng ở đây là bà Ayshah ® là một trong những thiếu nữ tiên phong đã tin tưởng đi theo Islam vào lúc Islam còn chưa ai biết tới ».
Qua bằng chứng của một sử gia Ibnu Hisham đã viết về bà Ayshah như sau: ‘Bà Ayshah ® là một trong những phụ nữ tiền phong theo Islam lúc bà còn trẻ ’. Siroh ibnu Hisham quyển 1 trang 269.
Nghĩa là, trong bối cảnh lịch sử tôn giáo đang có chiều đổi mới tại Mecca thì lúc đó bà Ayshah ® chỉ là một thiếu nữ còn non nớt, bà Ayshah trong độ tuổi chưa hiểu biết gì nhiều thì đã chứng kiến những việc tranh chấp về tôn giáo đang xảy ra xung quanh thành phố Mecca, nhưng sau khi ông Abubakar ® (ba của bà Ayshah) tuyên thệ vào đạo Islam, thì không bao lâu sau hai chị em của bà (bà Ayshah và bà Asma’u ®) cũng cùng nhau tuyên thệ vào đạo Islam để theo đường lối của cha mà thờ phụng duy nhất một Đấng Thượng đế (Allah).
Và theo nhận xét của giáo sư Al A’qod giải thích rằng: ‘Bà Ayshah ® sanh vào năm mười một hoặc mười hai trước khi di cư về Médinah, nếu như thế thì lúc Rosul (saw) chung sống với bà Ayshah thì bà đã được mười bốn tuổi hay chỉ xê xích một chút đỉnh mà thôi. (As Sođikoh trang 42). Nhưng rất tiết giáo sư Al A’qod không nêu rõ bằng chứng đễ xác minh sự dẫn giải trên.
Trong những sự hân hạnh lớn lao của Rosul (saw) là sau khi bà Khodijah ® qua đời thì Allah đã an bày tình duyên cho Rosul (saw) với bà Ayshah ®, sự thể nầy được sử ghi lại là có thể do lệnh từ trên trời ban xuống qua nhiều đường dây, một trong những đường dây đó là Rosul (saw) đã nằm mơ thấy bà Ayshah ® nhiều lần, đó cũng là một trong những hiện tượng mà Allah báo trước để Người (Nabi) chuẩn bị tinh thần và vui mừng trong việc tiến tới hôn nhân với bà Ayshah ®.
Có lần Rosul (saw) đã nói với bà Ayshah ® như sau: “Ta đã nằm mơ thấy bà hai lần, có một lần trong giấc mơ người ta lấy cái chăn che tòan thân bà lại, khi ta mở cái chăn đó ra thì thấy bà đang nằm ở đó, và những người có mặt tại đó nói với Ta rằn :’đó là vợ của Người’. Và Ta nói: -Nếu quả thật đó là lệnh của Allah thì bà đã là vợ của Ta từ trước rồi”. (Thật vậy, đây là sự an bày của Allah). (Do Ahmad, Al Bukhory và Muslim ghi lại trong cuốn Kansun Al Ammal quyển 12, trang 133).
Trước đó, bà Khuwailah con của ông Hakim (vợ của ông Usman ibnu Mađoum ®, vị sohabah tiền phong) không biết là bà Ayshah ® đã có hứa hôn trước với ông Jubairu ibnu Matam ibnu Ađđy nên đã có ý mai mối với Rosul (saw) về bà Ayshah ® và bà Sawđah bintu Zaman ® như sau: “Nếu là cô gái trẻ thì đó là Ayshah, con của người bạn mà Thiên sứ yêu mến nhứt, còn người phụ nữ có tuổi thì bà Sawđah bintu Zaman”.
Theo sự nghiên cứu của giáo sư Al Akod trong kitab ‘As Siđik bintu As Siđik’, thì ông Abubakar ® rất lo lắng về việc hứa hôn nầy và luôn suy nghĩ tìm một giải pháp nào đó ổn thỏa để bãi hôn. Không ngờ đúng vào lúc đó thì cha mẹ của ông Jubairu đến xin từ hôn trước mà họ đưa ra lý do là sợ con trai của ông khi cưới cô Ayshah về thì con trai của ông sẽ theo đạo của ông Abubakar (Islam). Ông Abubakar ® nghe tin họ bãi hôn với con gái của mình thì lòng cảm thấy vui mừng và lương tâm không còn cắn rứt, và đúng theo sự sắp đặt của Allah thì sau đó Nabi (saw) đến cầu hôn bà Ayshah ® để rồi vài năm sau hai người di cư về Medinah chung sống trong tình nghĩa ấm cúng của đôi vợ chồng.
(Theo tư liệu của chúng tôi tìm thấy thì lúc Nabi (saw) chung sống với bà Ayshah, thì lúc đó bà đã được 16 tuổi, tuổi mà người con gái có thể lập gia đình, ý kiến nầy được xác minh thêm dựa vào hadith của ông Anas ® thuật lại do Al Bukhory sưu tầm như sau: “Ông Anas ® nói vào trận chiến Uhud, ai cũng lo lắng cho sinh mạng của Rosul (saw) và cuộc chiến, người thì lo tiếp tế lương thực, người thì lo băng bó vết thương cho những thương binh, lúc đó tôi đã thấy bà Ayshah ® đã trưởng thành và thường bên cạnh bà Ummul Salim ® để lo cho người nầy đến người kia, và bà đi đi lại lại để đem nước cho người nầy người kia uống hoặc băng bó vết thương…”
Qua câu chuyện trên, thiết nghĩ với một cô gái khoảng mười một tuổi thì chưa có đủ can đảm để đảm đương những công vịêc khó khăn gian nan như vậy, nên chúng tôi lấy ý kiến là lúc đó bà Ayshah ® đã được 16 tuổi mới có đủ khả năng để tham gia vào cuộc chiến cũng cố con đường truyền bá Islam.
Bà Ayshah ® thuật lại câu chuyện về cuộc hôn nhân của bà với Rosul (saw) như sau: « Lúc Rosul (saw) di cư đến Međinah, thì chúng tôi và mấy đứa con gái của Người còn ở lại Mecca. Sau khi Người tạm ổn định ở Medinah, thì Người (saw) bảo hai ông Zaid ibnu Harith ® và người giúp việc của ông Zaid là ông Aba Ro’fa về Mecca để rước chúng tôi và các con gái của Người về Medina đoàn tựu. Người có đưa cho họ hai con lạc đà và năm trăm dirham để làm lộ phí chi tiêu (số tiền và hai con vật nầy Rosul (saw) đã mượn của ông Abubakar ®). Còn ba tôi (ông Abubakar ®) thì gởi ông Abdulloh ibnu Uraiqoh mang theo hai hay ba con lạc đà, và kèm theo một lá thư để đưa cho ông Abdulloh (con trai của ông Abubakar) bảo rằng: - Hãy đưa tất cả gia đình về Medinah đoàn tựu. (Trong đó gồm có mẹ tôi là Ummu Ruman, tôi và chị của tôi là Asma’u vợ của ông Az Zubairu). Sau khi bàn bạc xong, chúng tôi kín đáo âm thầm ra đi, khi đến nơi gọi là Quđai, thì ông Zaid dùng số tiền năm trăm đó mua thêm ba con lạc đà nữa, để đưa tất cả chúng tôi ra khỏi Mecca. Sau đó ông Zaid và Abu Ro’fa trở lại rước bà Fatimah, Ummul Kalsum, bà Sawđah con của ông Zamah (vợ của Rosul (saw). Ông Zaid cho bà Ummu Ayman (*) và Uthamah ibnu Zaid lên lưng con lạc đà, còn ông Abdulloh ibnu Abubakar ra đi cùng với hai người em gái và bà Ummu Ruman ».
(*): Ummu Ayman tên thật là Barakah, trước kia bà là người hầu cho thân phụ của Rosul (saw), sau khi ông Abdulloh (Ba của Rosul ‘saw’) qua đời, thì Rosul (saw) có hưởng được một số ít gia tài, trong số đó có bà Ummu Ayman là người giúp việc, cùng với năm con lạc đà và vài con cừu nữa. Đến khi Rosul (saw) kết hôn với bà Khođijah ®, thì Người chủ động tuyên bố thả tự do cho bà Ummu Ayman để bà tiện việc lập gia đình. Sau khi Rosul (saw) nhận lãnh sứ mạng (Wahy), Rosul (saw) có nói: « Nếu ai muốn được hạnh phúc và thoải mái như cưới vợ từ trong thiên đàng, thi hãy nên cưới bà Ummu Ayman ». Sau đó, ông Zaid ibnu Harith xin cưới bà và một thời gian sau thì sanh một đứa con trai đặt tên là Uthamah ibnu Zaid (đứa bé này được xem như là người anh em của Rosul (saw)), bởi vì Rosul (saw) thường gọi bà Ummu Ayman là: - Ya Ummah (Mẹ ơi! Mẹ ơi, bà là người thân còn lại của gia đình tôi).
Bà Ummu Ayman đã cùng với Rosul (saw) vào sanh ra tử trong những trận chiến Uhud, Khoibar... Cho nên khi Rosul (saw) từ trần, bà là người đã đổ nhiều nước mắt và nói: ‘Tôi khóc vì thiên lệnh từ trên trời từ nay không còn xuống nữa’. (Qua lời thuật của bà đã từng nghe Rosul (saw) nói là đại thiên thần Jibriel (A) không giáng trần thường xuyên như thời Rosul (saw) còn sống, mà thiên thần Jibriel (A) chỉ giáng trần một lần trong năm đó là vào đêm ‘Lailatul Qođry’ mà thôi). Và khi ông Umar ibnu Al Khottob bị giết thì bà nói: ‘Từ nay tai biến bắt đầu xảy đến với Islam’. Và bà Ummu Ayman từ giả cỏi đời vào thời của ông Usman ibnu Affan ® vừa lên cầm quyền Kholifah.
Bà Ayshah ® kể tiếp: « Khi chúng tôi (gia đình của bà) đến Medinah, chúng tôi chung sống với ba của tôi (Abubakar), một thời gian sau đó thì ba tôi nói với Rosul (saw): - Thưa sứ giả của Allah ! Việc gì ngăn cản mà Người không chung sống với vợ (Ayshah) của Người? Rosul (saw) trả lời: - As Sođakoh (nghĩa là tiền mahar). Thế là, Rosul (saw) đưa tiền mahar (tiền cưới cho bà Ayshah) cho ông Abubakar là mười hai awkiyah và một vài món vật khác. Sau đó Rosul (saw) gởi người đến rước tôi về nhà của Người. Từ đó, chúng tôi chung sống với nhau trong căn nhà mà chúng tôi đang ở và cũng là nơi chôn (ngôi mộ) của Người (saw) sau khi Người từ thế. (Dựa theo sách At Tgobaqot, quyển 8, trang 63).
Mãnh đất mà Rosul (saw) đã dựng lên căn nhà cho bà Ayshah ® và nhà của những bà vợ khác là mãnh đất thuộc quyền sở hữu của ông Harith ibnu An Nouman (*). Mỗi khi Rosul (saw) lập thêm gia đình, thì ông Harith cho xây cất thêm một căn nhà cho bà vợ mới của Rosul (saw), và sau này mãnh đất ấy trở thành là nhà của những người mẹ của những người tin tưởng.
(*): Harith ibnu Nouman ® ibnu Ubaidi ibnu Gomnun, thuộc dân bản xứ (An Ansar), đã cùng Rosul (saw) tham gia vào những trận chiến Bađar, Uhud, Khanđak và… những trận chiến khác đã kể lại như sau: « Tôi thấy được hai lần thiên thần Jibriel (A), lần đầu tiên là lúc Rosul (saw) ra lệnh tuyên chiến với bộ lạc Bani Quroiđoh (Dothái ở Medinah), thiên thần kêu gọi chúng tôi hãy mau mau mang vũ khi ra trận, và lần thứ nhì sau khi chấm dứt trận chiến Hunainy trở về, thì tôi thấy thiên thần đang trò chuyện với Rosul (saw), nên tôi không dám nói salam với thiên thần. Thiên thần hỏi Rosul (saw) tôi là ai vậy? Rosul (saw) trả lời: - Đó là ông Harith ibnu Nouman. Thiên thần nói: - Ông ta là một trong số một trăm người đã can đảm, kiên nhẫn chịu đựng trong trận chiến Hunainy, mà Allah sẽ tiếp đãi ăn uống trong thiên đàng, nếu ông ta cho salam với chúng tôi thì chúng tôi đã đáp lại rồi ». (At Tgobaqok)
Trong sách sử At Tgobaqok thuật lại câu chuyện xảy ra giữa Rosul (saw) và ông Harith ibnu Nouman, mà ông Harith thuật lại như sau: « Rosul (saw) nói: - Tôi rất ái nái về hành động của ông Harith. Ông Harith nghe vậy nói: - Thưa sứ giả của Allah, mạng sống và của cải của tôi thuộc quyền sở hữu của Allah và của sứ giả của Ngài. Quả thật, tôi xin thề có Allah làm chứng, những gì mà Rosul (saw) sử dụng nó thì tốt lành và vui vẻ cho tôi hơn là để trống. Rosul (saw) nói: - Tôi tin nơi ông bạn, barokolloh hu alaika. (Xin Allah ban nhiều hồng ân phúc lộc cho ông bạn). (At Tgobaqok quyển 3, trang 488 và quyển 8 trang 166).
Sau bảy tháng di cư đến Medinah thì tổ chức buổi tiệc mừng lễ cưới của Rosul (saw) với bà Ayshah ® nhằm ngày thứ Tư tháng Shawal năm thứ nhứt của niên lịch Hidry.
Bà Ayshah ® thuật lại cho Rosul (saw) nghe câu chuyện vào ngày cưới của bà như sau: “Khi chúng tôi đến Medinah, thì dừng chân tạm trú nơi khu nhà của ông Al Harith ibnu Al Khozrađ. Một hôm, tôi cùng với mấy người bạn gái đang khiêng những nhánh cây đem về làm củi thì bổng nhiên mẹ tôi xuất hiện và cầm tay tôi kéo về đến cửa nhà mà tôi không biết chuyện gì xãy ra, tôi vừa lo sợ vừa hồi hộp không biết có chuyện gì thế? Bà đẩy tôi vào nhà thì tôi hơi sững sốt khi thấy một số phụ nữ người bạn xứ (Ansar) thốt lên: ‘Sự tốt lành, hồng phúc và hạnh phúc sẽ đến với cô, hỡi cô bé xinh xắn kia ạ…’ Họ kéo tôi ngồi xuống, kẻ thì gội đầu cho tôi, người thì sửa soạn làm đẹp cho tôi… và tôi cũng không ngờ kể từ giây phút đó thì Rosul (saw) đến và chung sống với tôi”. (Jamiau Al Usul quyển 11 trang 405).
Từ đó, bà Ayshah ® đã sống trong tình yêu thương và dịu dàng triều mến của Rosul (saw), nhưng bà không bỏ mất những thú vui của trẻ thơ vào tuổi của bà, bà đã thuật lại: ‘Tôi cùng bạn gái của tôi vui đùa ở nhà của Rosul (saw), các bạn gái thường đến đùa chơi với tôi, có khi Rosul (saw) còn vui đùa với tụi tôi nữa’.
Bà Aysah ® thuật lại: ‘Có lần Rosul (saw) bất ngờ trở về nhà từ chiến trận, tôi vội lấy cái chăn che lại đồ chơi của tôi, nhưng gió thổi bay đi cái chăn che nên Người thấy mấy con ngựa làm bằng da. Rosul (saw) hỏi tôi: - Cái gì đó Ayshah? Tôi trả lời: - Thưa Rosul, đó là mấy đứa con gái của tôi. Rosul (saw) nhìn thoáng qua thấy con ngựa có đôi cánh nên hỏi: - Cái gì nó mộc giữa cái lưng vậy? Tôi trả lời: - Thưa đó là con ngựa có cánh. Rosul (saw) hỏi: - Ngựa có cánh? Tôi trả lời: - Thưa thiên sứ! Người không nghe biết là con ngựa của Nabi Sulaiman (A) có cánh hay sao? Nghe vậy Rosul (saw) cười đến thấy cả nú răng. ( Do Al Bukhory và Muslim ghi lại và trong Jamiua quyển 10 trang 753).
Trong cuộc sống của hai người, ngày qua ngày thì bà Ayshah ® đã hoàn toàn trưởng thành và cảm thấy có trách nhiệm, bổn phận của một người vợ, nhứt là vai trò của một trong những bà mẹ của những người tin tưởng (Ummul moaminine), nên bà bắt đầu ngồi nghe và học hỏi từ Rosul (saw), học thuộc lòng những gì chồng đã dạy bảo và giám sát những hành động của chồng để học hỏi. Từ đó bà đem những sự hiểu biết của mình chuyển đạt lại cho những chị em phụ nữ trong những điều luật có liên quan đến sự thầm kín của người phụ nữ mà Rosul (saw) không thể nói ra hết trước mặt những người phụ nữ, bà cũng là người thường xuyên giải thích những giáo lý Islam cho những bạn hữu nam của Rosul (saw), thế là sau này bà trở thành người mẹ của những người tin tưởng, và là người đã ghi lại nhiều hadith nhứt trong hàng ngũ phụ nữ Muslim.
Ông Az Zuhry diển tả về bà Ayshah ®: “Nếu đem những kiến thức về tôn giáo của những người vợ của Rosul (saw) và tất cả những phụ nữ khác mà so sánh với bà Ayshah ® thì không có ai bằng bà Ayshah ® cả”. (Nihayah Al Arbabu quyển 17 trang 174).
Ông Ibnu Sađ thuật lại từ ông Muhammad ibnu Labiđ rằng: “Những người vợ của Rosul (saw), họ đều cố gắng học thuộc lòng những hadith của Rosul (saw), nhưng họ không bằng bà Ayshah ® và bà Ummul Salmah ®. Riêng bà Ayshah ® bà thường fatawa (giải đáp thắc mắc về giáo lý) vào thời của ông Umar ® và thời của ông Usman ® cho đến bà lìa trần. Sau khi Rosul (saw) từ thế, những vị bạn hữu tiền phong của Rosul (saw) như ông Umar ®, ông Usman ® và các vị ashabah khác nữa thường gởi sứ giả đến hỏi ý kiến bà Ayshah về sunnah của Rosul (saw)”. ( At Tgobaqot quyển 2 trang 375).
Bà Ayshah ® khi còn trẻ rất thông minh và ham học hỏi nên Rosul (saw) rất yêu thương ân cần với bà. Ông Amru ibnu Al A’shi ® hỏi Rosul (saw): - Thưa thiên sứ của Allah, ai là người mà thiên sứ mến thương nhứt? Rosul (saw) trả lời: - Ayshah. Ông Amru ® nói: - Thưa tôi muốn hỏi về người đàn ông? Rosul (saw) trả lời: - Ba của Ayshah (Ông Abubakar ®).
Bà Ayshah ® tự nhận xét về bà như sau: “Allah ban cho tôi chín điều mà người ta hỏi tôi, đó là những điều gì vậy? Tôi nói: - Thiên thần Jibriel (A) xuống với hình hài của tôi nằm trong chăn (mà Rosul (saw) thấy trong giấc mơ, trước khi cưới tôi), Nabi hỏi cưới tôi lúc tôi mới bảy tuổi, tôi là người con gái duy nhứt mà Rosul (saw) cưới làm vợ, còn những người vợ khác của Người đều đã có một đời chồng trước, sứ mạng (wahy) được truyền xuống trong lúc tôi cùng đắp chung chăn với Rosul (saw) (1). Tôi là người phụ nữ mà Rosul (saw) thương yêu nhứt trần gian nầy (2), Allah đã phán lệnh nói về tôi trong lúc mọi người ai cũng nghĩ rằng tôi sẽ tức mà chết đi vì bị vu khống (3), tôi được nhìn thấy thiên thần Jibriel (A) mà những người vợ khác của Rosul (saw) chưa ai hân hạnh được thấy (4), lúc mà Rosul (saw) từ thế thì đầu của Người nằm trên đùi của tôi và Người đã được chôn tại nhà của tôi (5).
Giải thích:
(1)-: Qua hadith dài của bà Ummul Salmah ® thuật lại trong đó có đọan Rosul (saw) nói với bà như sau: (Hỡi Ummul Salmah, mấy người đừng làm phiền tôi về Ayshah ® nữa, như bà đã biết, Allah truyền wahhy cho tôi lúc tôi cùng ở chung (đắp chung chăn) với Ayshah mà những người vợ khác không có được). Nghe vậy bà Ummul Salmah nói: ‘Cầu xin Allah che chở và xa lánh tôi từ những gì có ý xấu về Ayshah). (Do Imam Ahmad ghi lại trong Musnad của ông, quyển 6, trang 293).
(2)-: Hađith của ông Amru ibnu Al Ashy ® nói trên, khi ông hỏi Rosul (saw) ai là người mà Rosul (saw) yêu thương nhứt trên thế gian nầy?
(3)-: Ý bà Ayshah ® nói về câu chuyện vu khống của bà (sẽ nói đến phần sau Insha-Allah).
(4)-: Ông Sad thuật trong sách At Tgobaqod quyển 8 trang 78 với ý nghĩa như sau: Bà Ayshah ® nói: ‘Tôi nhìn thấy thiên thần Jibriel (A) đứng trong phòng của tôi đang nói chuyện với Rosul (saw), khi tôi bước vào nhà, tôi hỏi, thưa thiên sứ, ai vậy ? Rosul (saw) hỏi ngược lại tôi: - Bà thấy người đó hả? Tôi trả lời: - Thưa tôi thấy vị đó thật tuấn tú tao nhã. Bà Ayshah ® kể tiếp: Chỉ một lát sau là vị ấy biến mất và Rosul (saw) nói với tôi: - Hỡi Ayshah, vị đó là thiên thần Jibriel (A) có gởi salam cho bà”. Tôi trả lời: Waalaihissalam, tạ ơn Allah đã cho tôi thấy sứ giả tốt lành của Ngài.
(5)-: Như lịch sử đã ghi, Rosul (saw) từ thế và chôn tại trong nhà của Người và bà Ayshah ở, sau đó những vị ashabah mới xây căn nhà khác cho bà Ayshah ở (At Tgobaqod quyển 8 trang 63 và Al Isobah quyển 8 trang 19).
Vào lúc Rosul (saw) còn sống đã trả lời với bà Ayshah ® khi bà hỏi Người như sau: - Thưa thiên sứ ai sẽ là vợ của Người trong thiên đàng? Rosul (saw) trả lời: - Bà là một trong những người vợ của Ta trong đó. ( At Tgobaqod quyển 8 trang 65).
Trong thời gian bà Ayshah ® chung sống với Rosul (saw) mà không có con, nên bà xin Rosul (saw) hãy chọn cho bà một tên tự mà người Arab xưa kia thường gọi? Rosul (saw) trả lời: - Ta sẽ chọn tên tự cho bà để người ta gọi đó là Ummul Abdulloh, đó là Abdulloh ibnu As Zubair ® con trai của bà Asma’u ®, là cháu ruột của bà Ayshah ®. Từ đó, bà thật vui mừng khi ai gọi tên tự nầy.
Bà Ayshah ® cùng với Rosul (saw) chung sống trong một gia đình thật là vinh quang và hạnh phúc, bà rất hãnh diện chung sống với một sứ giả cao quí của Allah trong thời gian chín năm và mấy tháng, bà đã cộng tác cùng chồng trong việc xây dựng và hình thành một quốc gia Islam mà Allah truyền sứ mạng xuống cho chồng. Bà luôn luôn tự hào vì Allah đã ban sự thành công mỡ mang bờ cỏi Islam đi khắp bán đảo Arab và những vùng lân cận, bà là người chứng kiến cuộc chiến thắng tại Bađar, và cuộc chiến vất vã tại núi Uhud mà đại quân Quraish dồn hết lực lượng đến Medinah muốn tiêu diệt dân quân Muslim trong tư thế đào chiến hào để chống đở. Đến khi dân quân Muslim toàn thắng và khải hoàng trở về Mecca, từ đó bà đã cố gắng học hỏi để truyền bá Islam trên mọi hình thức khác nhau và trở thành một trong những vị Ulama cao thâm trong giới tiền phong vào Islam, với tư cách là vợ của Rosul (saw) bà đã tận dụng hết khả năng của bà để phụ giúp chồng trong việc truyền bá Islam, và Allah đã truyền xuống những dòng kinh cao quí nói về bà, đó là một điều diễm phúc lớn lao cho bà. Rosul (saw) đã dạy cho bà biết những ý nghĩa trong thiên kinh Qur’an và sau nầy bà đã trở thành một vị cố vấn cho các vị lãnh đạo Islam vào thời đó.
Vào một đêm của tháng Sofar năm thứ 11 Hidry, sau khi Rosul (saw) ra nghĩa trang Al Bakiau cầu nguyện cho những người bạn đạo đang nằm tại đó trở về, thì Người nghe bà Ayshah ® than thở: - Ôi cái đầu của tôi sao bị nhứt quá. Rosul (saw) trả lời: - Ôi, đầu của Ta cũng vậy. Rosul (saw) nói như vậy là muốn chia sẽ và an ủi vợ của mình trong việc làm dịu cơn đau đầu của bà, xong Người nói: - Bà đừng lo, nếu bà chết trước tôi, tôi sẽ tắm, liệm, solah và chôn bà. Nghe vậy bà Ayshah ® nói: - Tôi cứ nghĩ rằng, thiên sứ đã lo cho tôi trước rồi đó. Thôi ông hãy đến vui vẽ với bà vợ khác của ông đi. Nghe vậy Rosul (saw) chỉ mĩm cười.
Ông Ahmad ibnu Hanbal ghi lại: Từ đó, Rosul (saw) thường hay bị nhứt đầu cho đến lìa trần. Như thường lệ, một hôm sau khi rời nhà bà Ayshah ®, Rosul (saw) sẽ đến với những bà vợ khác, cho đến người cuối cùng là nhà của bà Maymunah ®. Một hôm, Rosul (saw) cảm thấy nhứt đầu khác hơn mọi lần trước, kỳ nầy nó đã làm cho Người không còn tự chủ được nữa, nên Người gọi hết tất cả bà vợ đến và ngõ lời với họ là Người muốn đến dưỡng bệnh tại nhà bà Ayshah ®, tất cả người vợ của Người đều đồng ý, nên Người đến nhà bà Ayshah ® mà dưỡng bệnh. (Musnad Imam Ahmad quyển 6 trang 228).
Trong thời gian nằm dưỡng bệnh, Rosul (saw) ra lệnh cho ông Abubakar As Siđiq ® làm Imam hướng dẫn solah hằng ngày, ông Abubakar ® làm Imam được mười bảy lần solah thì Rosul (saw) nhắm mắt trong tư thế nằm trên đùi của bà Ayhash ® và Người được các bạn đồng đạo chon cất tại đó. (Tarikh At Tobary quyển 3 trang 197).
Sau khi Rosul (saw) từ trần thì bà Ayshah ® sống thêm được bốn mươi bảy năm nữa, trong thời gian đó bà chăm lo cũng cố Islam, truyền bá và chuyển đạt hết những gì bà học hỏi được từ Rosul (saw) cho những anh chị em Muslim cho đến hơi thở cuối cùng.
Do Ibnu Hosen chuyển ngữ từ sách “Mausuah, tiểu sử của những Ummul Moaminie” (mẹ của những người tin tưởng) của Tiến sỉ Abdussabour Shahin và Nữ giảng sư Islah Abdusalam Ar Rofa’y (Phần nhứt) trang 95-102.
