PHỤ NỮ ISLAM VÀ PHỤ NỮ DO THÁI - THIÊN CHÚA GIÁO (Phần Cuối)

17. LỜI KẾT 

Đầu tiên phải làm rõ rằng sự khác nhau lớn trong số các xã hội muslim làm cho hầu hết các tổng hợp đều quá đơn giản. Có một loạt quan điểm xa cách về phụ nữ trong thế giới muslim ngày nay. Những quan điểm này khác nhau giữa các xã hội và trong từng xã hội. Tuy nhiên có thể thấy rõ các xu thế chung nhất định. Hầu hết các xã hội Muslim từ mức độ này đến mức độ khác đã trệch hướng khỏi lý tưởng của Islam về tình trạng của phụ nữ. Những sự trệch hướng này hầu hết ở một trong hai hướng trái ngược nhau. Hướng thứ nhất bảo thủ hơn, hạn chế và hướng về truyền thống trong khi hướng thứ hai tự do hơn và hướng về phương Tây.

Những xã hội đã đi lạc hướng sang hướng thứ nhất đối xử với phụ nữ theo truyền thống và phong tục thừa kế từ tổ tiên của họ. Những truyền thống này thường lấy đi của phụ nữ nhiều quyền lợi mà Islam đã trao cho họ. Bên cạnh đó, phụ nữ được đối xử theo tiêu chuẩn khác xa với những gì được áp dụng cho nam giới. Sự phân biệt đối xử này kéo dài suốt đời người phụ nữ: “Cô ấy nhận được ít niềm vui hơn bé trai lúc mới sinh ra; cô ít khi được tới trường hơn; cô có thể bị lấy đi một phần nào tài sản thừa kế của gia đình; cô liên tục bị giám sát để không cư xử kiếm nhã trong khi hành động khiếm nhã của anh/em trai cô được dung thứ; cô có thể thậm chí bị giết vì phạm phải điều mà các nam thành viên trong gia đình thường khoe khoang làm việc đó; cô có rất ít tiếng nói trong công việc gia đình hay mối quan tâm của xã hội; cô có thể không được hoàn toàn kiểm soát tài sản và quà cưới của mình; và cuối cùng vì là một người mẹ bản thân cô muốn sinh con trai hơn để cô nhận được vị thế cao hơn trong cộng đồng.”

Mặt khác, có những xã hội Muslim (hay các tầng lớp nhất định trong một số xã hội) đã bị văn hoá và lối sống phương Tây cuốn đi. Các xã hội này thường bắt chước một cách không suy nghĩ những gì họ nhận được từ phương Tây và thường kết thúc bằng việc chấp nhận những trái đắng nhất của nền văn minh phương Tây. Trong những xã hội này, quyền ưu tiên nhất của phụ nữ hiện đại điển hình là làm nổi bật vẻ đẹp cơ thể. Vì thế, các cô thường bị ám ảnh bởi hình dáng, số đo và cân nặng của mình. Các cô nghiêng về chăm sóc cơ thể hơn là trí tuệ và nghiêng về nhan sắc hơn là tài trí. Khả năng của các cô về quyến rũ, hấp dẫn và kích thích có giá trị trong xã hội hơn là thành tích học tập, hoạt động trí tuệ và công tác xã hội. Người ta không mong đợi tìm thấy bản copy Kinh Qur’an trong ví của các cô vì nó chứa đầy đồ trang sức đi cùng các cô khắp nơi. Tinh thần của các cô không có chỗ trong một xã hội bị bận tâm bởi sức hấp dẫn của các cô. Do đó, các cô sẽ dành cuộc đời mình cố gắng nhiều hơn để thấy rõ được nữ tính hơn là hoàn thiện nhân cách của mình.

Vì sao các xã hội Muslim lại trệch hướng khỏi lý tưởng của Islam? Không dễ dàng có câu trả lời. Một giải thích sâu sắc về các lý do vì sao người muslim không gắn với những hướng dẫn của Qur’an về phụ nữ sẽ vượt quá phạm vi của nghiên cứu này. Tuy nhiên, chúng ta phải làm rõ rằng các xã hội Muslim đã đi trệch khỏi lời giáo huấn của Islam liên quan đến rất nhiều khía cạnh của cuộc sống lâu dài. Có một khoảng trống lớn giữa những gì muslim phải tin và những gì họ đang thực tế làm. Khoảng trống này không phải xuất hiện gần đây. Nó đã có ở đó hàng thế kỷ qua và càng ngày càng rộng thêm. Khoảng trống liên tục rộng thêm này đã gây hậu quả tai hại cho thế giới muslim biểu lộ ở hầu hết các khía cạnh của cuộc sống: “Chuyên chế và sự chia rẽ chính trị, lạc hậu về kinh tế, bất công xã hội, phá sản tài chính, đình đốn về trí tuệ…”

Trạng thái phi Islam của phụ nữ trong thế giới muslim ngày nay chỉ đơn thuần là một triệu chứng của một tệ nạn sâu xa hơn. Bất kỳ sự đổi mới nào trong tình trạng phụ nữ Muslim hiện nay không hứa hẹn kết quả nếu không đi cùng với những cải cách tổng hợp hơn đối với toàn bộ lối sống của xã hội muslim. Thế giới muslim cần một sự phục hưng mà sẽ mang nó đến gần hơn và không vượt xa hơn với lý tưởng của Islam. Tóm lại, khái niệm về trạng thái tồi tệ của phụ nữ muslim ngày nay là do Islam là một quan niệm hoàn toàn sai lầm. Các vấn đề của người muslim nói chung không phải do sự tham gia quá nhiều của Islam, họ đang ở cực điểm của sự xa rời Islam lâu dài và sâu sắc.

Cũng phải nhấn mạnh lại rằng mục đích đằng sau của nghiên cứu so sánh này tất nhiên không phải để phỉ báng Do Thái giáo hay Thiên Chúa giáo. Vị trí của phụ nữ trong truyền thống Do Thái – Thiên Chúa giáo có thể dường như bị đe doạ bởi chuẩn mực của chúng ta cuối thế kỷ 19. Tuy nhiên, cần phải xem bên trong bối cảnh lịch sử thích hợp. Nói cách khác, bất kỳ đánh giá khách quan nào về vị trí của phụ nữ trong truyền thống Do Thái – Thiên Chúa giáo phải tính đến hoàn cảnh lịch sử của truyền thống này. Có thể không nghi ngờ rằng quan điểm của giáo sĩ và cha nhà thờ về phụ nữ bị ảnh hưởng bởi quan điểm phổ biến về phụ nữ ở xã hội của họ. Bản thân kinh Cựu ước được viết bởi các tác giả khác nhau ở các thời điểm khác nhau. Các tác giả này không thể thấm nhuần các giá trị và cách sống của người dân xung quanh họ. Ví dụ, luật ngoại tình của kinh Cựu ước có thành kiến với phụ nữ đến mức họ coi thường sự giải thích phải lẽ bởi trí lực của chúng ta. Tuy nhiên, nếu chúng ta coi thực tế rằng các bộ tộc Do Thái đầu tiên bị ám ảnh bởi tính thuần nhất gen của họ và cực kỳ hăm hở định rõ họ tách rời khỏi các bộ tộc xung quanh và thực tế rằng hành vi tình dục sai trái của phụ nữ có chồng của các bộ lạc có thể đe doạ những khát vọng được ấp ủ này, chúng ta sẽ có thể hiểu, nhưng không cần thiết thông cảm với những lý do của sự thành kiến này. Cũng những lời chỉ trích kịch liệt của các cha nhà thờ chống lại phụ nữ không nên tách rời khỏi bối cảnh của nền văn hoá Hy Lạp – La Mã ghét đàn bà mà họ đang sống. Sẽ không công bằng khi đánh giá di sản Do Thái - Thiên Chúa giáo mà không xét tới bối cảnh lịch sử phù hợp.

Thực tế, việc hiểu đúng bối cảnh lịch sử Do Thái – Thiên Chúa giáo cũng quyết định việc hiểu tầm quan trọng của những đóng góp của Islam tới lịch sử thế giới và nền văn minh nhân loại. Truyền thống Do Thái – Thiên Chúa giáo đã bị ảnh hưởng và định hình bởi môi trường, điều kiện và văn hoá trong đó nó tồn tại. Trước thế kỷ thứ 7, sự ảnh hưởng này đã bóp méo thông điệp thiêng liêng nguyên bản đã được mặc khải cho Môi-se (Nabi Musa) và Giê-su (Nabi Isa) vượt quá sự thừa nhận. Tình trạng bần cùng của phụ nữ trong thế giới Do Thái – Thiên Chúa giáo trước thế kỷ thứ 7 chỉ là một mặt của vấn đề. Do đó, rất cần thiết một thông điệp thiêng liêng mới để dẫn dắt nhân loại trở lại đúng con đường thẳng. Qur’an đã vạch ra nhiệm vụ của Thiên sứ (saw) mới như một sự giải thoát cho người Do Thái và Thiên Chúa giáo ra khỏi gánh nặng đè lên họ: “Những ai tuân theo Sứ Giả (Muhammad), một Vị Đưa Tin không biết chữ (Nabi Ummi) mà họ thấy được mô tả trong Kinh Tawrah và Kinh Injil - Người ra lệnh cho họ làm điều thiện và cấm họ làm điều ác;… và Người tháo bớt gánh nặng của họ cũng như giải phóng họ khỏi các gông cùm đang đè nặng lên họ…” (Qur’an 7:157).

Do vậy, Islam sẽ không được nhìn nhận như một truyền thống đối nghịch với Do Thái giáo hay Thiên Chúa giáo. Nó phải được coi là sự hoàn hảo, sự hoàn thiện và lý tưởng của các thông điệp thiêng liêng đã mặc khải trước nó.

Ở phần cuối của nghiên cứu này, tôi cũng muốn đề xuất một số lời khuyên sau đây cho cộng đồng Muslim toàn cầu. Rất nhiều phụ nữ Muslim bị từ chối quyền Islam căn bản của họ trong thời gian quá dài. Lỗi của quá khứ phải được sửa cho đúng. Làm việc đó không phải là ý thích mà là nhiệm vụ của tất cả muslim. Cộng đồng người muslim khắp nơi phải đưa ra một bản tuyên bố các quyền của phụ nữ muslim dựa trên chỉ dẫn của Qur’an và giáo huấn của Thiên sứ (saw) của Islam. Bản tuyên bố này phải cho phụ nữ Muslim mọi quyền mà họ được Thượng Đế trao cho. Sau đó, tất cả phương tiện cần thiết phải được phát triển để đảm bảo việc thực hiện đúng bản tuyên bố. Bản tuyên bố này là quá muộn, nhưng muộn còn hơn không. Nếu người muslim khắp thế giới không đảm bảo đầy đủ quyền Islam của mẹ, vợ, em, chị gái và con gái họ thì ai khác sẽ làm?

Hơn nữa, chúng ta phải can đảm đương đầu với quá khứ và loại bỏ ngay lập tức những phong tục tập quán của ông cha khi chúng trái với lời giáo huấn của Islam. Chẳng phải Qur’an đã kịch liệt phê phán người Ả Rập ngoại giáo trong việc mù quáng đi theo truyền thống của tổ tiên họ sao? Mặt khác, chúng ta phải phát huy quan điểm phê phán bất cứ thứ gì chúng ta nhận được từ phương Tây hay từ bất kỳ nền văn hoá nào khác. Sự tương tác và học hỏi từ những nền văn hoá khác là một trải nghiệm vô giá. Qur’an đã súc tích coi sự tương tác này như một trong các mục đích của sự tạo hoá:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوباً وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا (الحجرات: 13)

“Hỡi nhân loại! TA đã tạo hoá các người từ một người nam và người nữ và làm cho các người thành quốc gia và bộ lạc để các người nhận biết lẫn nhau (như anh em)…” (Qur’an 49:13).

Tuy nhiên, sự bắt chước mù quáng những nền văn hoá khác là dấu hiệu chắc chắn của một sự hoàn toàn thiếu tự trọng.

Tôi nói với độc giả ngoài muslim, Do Thái giáo, Thiên Chúa giáo hay đạo khác rằng những từ cuối cùng này là tận tâm. Thật là bối rối không biết vì sao tôn giáo đã cách mạng hoá tình trạng của phụ nữ lại đang bị chọn và bị phỉ báng là đàn áp phụ nữ. Nhận thức kiểu này về Islam là một trong những chuyện hoang đường lan truyền rộng rãi nhất trong thế giới của chúng ta ngày nay. Chuyện hoang đường này đang được duy trì bởi một hàng rào không dừng lại gồm sách, báo, hình ảnh giật gân trên phương tiện truyền thông đại chúng và phim của Hollywood. Hậu quả không thể tránh được của các hình ảnh sai lạc không ngừng này là sự hiểu lầm hoàn toàn và sợ những gì liên quan đến Islam. Chân dung tiêu cực của Islam trong truyền thông thế giới phải được dừng lại nếu chúng ta sống trong một thế giới không có mọi dấu vết của sự phân biệt đối xử, định kiến và hiểu lầm. Người ngoài muslim phải nhận ra sự tồn tại của khoảng trống lớn giữa đức tin và hành đạo của người muslim và hiện thực đơn giản rằng hành động của muslim không nhất thiết đại diện cho Islam. Nếu gán cho trạng thái của người phụ nữ trong thế giới muslim ngày nay là “Islam” thì như ngược lại với sự gán cho vị trí của phụ nữ phương Tây ngày nay là “Do Thái – Thiên Chúa giáo”. Với cách hiểu này trong đầu, người muslim và ngoài muslim nên bắt đầu một quá trình giao thiệp và đối thoại để loại bỏ tất cả quan niệm sai lầm, nghi ngại và mối lo sợ. Một tương lai hoà bình cho gia đình nhân loại cần phải có đối thoại như vậy.

Islam nên được nhìn nhận như một tôn giáo đã cải thiện rất nhiều tình trạng người phụ nữ và ban cho họ nhiều quyền lợi mà thế giới hiện đại mãi tận thế kỷ này mới công nhận. Islam vẫn trao rất nhiều thứ cho phụ nữ ngày nay: phẩm giá, sự tôn trọng và sự bảo vệ về mọi mặt và tất cả giai đoạn trong cuộc đời họ từ lúc sinh tới lúc lìa đời, thêm vào sự thừa nhận, sự cân bằng và phương tiện cho việc hoàn thiện sức mạnh, trí tuệ, nhu cầu tâm sinh lý của họ. Đó là vì sao chúng ta không ngạc nhiên khi thấy rằng hầu hết những người cải đạo sang Islam ngày nay trong một đất nước như Anh quốc là phụ nữ. Ở Mỹ, số phụ nữ cải đạo sang Islam đông hơn so với nam giới cải đạo là 4 so với 1 [The Times, Nov. 18, 1993.].

Islam giành rất nhiều cho thế giới của chúng ta mà đang rất cần sự chỉ dẫn về đạo đức và sự lãnh đạo.

Đại sứ Herman Eilts, trong một lời chứng nhận trước Uỷ ban Ngoại giáo của Đại hội Hạ nghị viện Mỹ ngày 24/6/1985 đã nói: “Cộng đồng muslim toàn cầu ngày nay có chừng khoảng một tỷ người. Đó là một con số ấn tượng. Nhưng với tôi điều cũng gây ấn tượng như thế là ngày nay Islam là tôn giáo đơn thần phát triển nhanh nhất. Đây là một điều chúng ta phải tính đến. Cái gì đó đúng về Islam. Nó hấp dẫn nhiều người tốt”.

(HẾT)