Alhamdulillah, xin chân thành ngợi khen Allah đã tạo và ban bố cho nhân loại những gì mà không một ai khác có thể làm được. Và một khi Ngài (Allah) muốn thì không một ai có thể che chở hoặc ngăn cản được, và nô lệ cũng cảm tạ Ngài đã ban cho chúng ta trở thành người có niềm tin vững chắc nơi Ngài, ở tôn giáo Islam và noi theo con đường giáo huấn của thiên sứ cuối cùng Nabi Muhammad (saw) cho đến ngày cuối cùng.

Alhamdulillah, trong những tạo vật của Ngài, trong đó Ngài cũng đã tạo ra những ngày tháng trôi qua theo mệnh lệnh của Ngài. Cho nên, tháng Ramadan hồng phúc sẽ đến với chúng ta, nhưng không biết số phận của chúng ta còn được sống đến ngày đó để chào đón nó hay không, chỉ có Allah biết và ấn định mà thôi.

Hỡi anh chị em thân mến !

Hãy biết rằng, sự nhịn chay vào tháng Ramadan là một trong những nền tảng căn bản của tôn giáo Islam, là người Muslim bắt buộc phải thi hành tháng hồng phúc này qua lời phán của Allah như sau :

قال تعالى: (( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُتِبَ عَلَيكُم الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلى الذِيْن مِن قَبْلِكُم لَعَلَكُم تَتَّقُون . أَيَّامًا مَعْدُوْدَاتٍ فَمَن كَانَ مِنْكُم مَرِيْضًا أَو عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِن أَيَّامٍ أُخْرَ وَعَلى الَّذِينَ يُطِيْقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينَ فَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُو خَيْرًا لَهُ وَأنْ تَصُوْمُوا خَيْرًا لَكُمْ إِنْ كُنْتُم تَعْلَمُونَ . شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيْهِ القُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّنَاتِ مِن العُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمْ الشَّهْرَ فَلْيِصُمْهُ وَمَن كاَنَ مَرِيْضَا أَو عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِن أَيَّامِ أُخْرَ يُرِيْدُ اللهُ بِكُمُ اليُسْرَ وَلاَ يُرِيْدُ بِكُمُ العُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا العِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا الله عَلَى مَا هَدَاكُم وَلَعَلَكُم تَشْكُرُون ). البقرة : 183ـ185.

« Hỡi những ai có niềm tin ! Nhịn chay theo chế độ (Siyam) được truyền xuống cho các ngươi như đã được truyền xuống cho những người trước các ngươi để các ngươi (rèn luyện) sự khắc kỷ và trở thành người ngay chính sợ Allah. (Nhịn chay) trong số ngày ấn định. Nhưng ai trong các ngươi mắc bệnh hoặc đi xa nhà thì sẽ nhịn bù lại cho đủ số ngày đã thiếu về sau. Nhưng đối với những ai có khả năng kiêng cử (nhưng rất chật vật trong việc nhịn chay vì già yếu) thì có thể chuộc tội bằng cách nuôi ăn (từng ngày) một người thiếu thốn. Nhưng người nào tự nguyện (bố thí) làm tốt, thì điều đó tốt cho y hơn. Tuy nhiên, thực hiện việc nhịn chay ‘Siyam’ tốt cho các ngươi hơn nếu các ngươi biết (giá trị của nó). Tháng Ramadan là tháng trong đó (Kinh) Qur’an được ban xuống làm Chỉ đạo cho nhân loại và mang bằng chứng rõ rệt về Chỉ đạo và Tiêu chuẩn (phân biệt Phúc và Tội). Bởi thế, ai trong các ngươi chứng kiến (hoặc có mặt tại nhà) tháng đó thì phải nhịn chay ‘Siyam’ trọn tháng, và ai bị bệnh hoặc đi xa nhà thì phải nhịn bù lại số ngày y đã thiếu về sau. Allah muốn điều dễ dàng cho các ngươi và không muốn gây khó khăn cho các ngươi. (Ngài muốn các ngươi) hòan tất số ngày (nhịn chay) ấn định và muốn cho các ngươi tán dương sự Vĩ đại của Allah (Takbir) về việc Ngài đã hướng dẫn các ngươi và để cho các ngươi có dịp tạ ơn Ngài. » Suroh 2 : 183-185.

وقال النبي صلى الله عليه وسلم : (بُبٍيَّ الِإسْلَام عَلى خَمْسٍ : شهادة أن لا إله إلا الله وأن محمدا رسول الله ، وَ إِقَامَ الصلاة، وَإِيْتَاءَ الزَّكاَة، وَحَجُّ البَيْت، وَصُوْم  رَمَضَان ). متفق عليه.

Rosul (saw) đã nói : « Islam được dựng lên trên năm nền tảng căn bản chính là : Chấp nhận chỉ có Allah duy nhứt để tôn thờ, Chấp nhận Muhammad là (nô lệ) thiên sứ của Allah, solah ‘hành lễ’, zakat ‘bố thí’, nhịn chay tháng Ramadan và đi hành hương ‘Hajj’ nếu có điều kiện ». Do Al Bukhory và Muslim ghi lại.

Qua bằng chứng từ kinh Qur’an và hadith trên, tất cả cộng đồng Muslim đồng thuận cho rằng: “Sự nhịn chay tháng Ramadan là điều bắt buộc trong Islam mà người Muslim phải chấp chánh thi hành. Những người mang danh nghĩa là người Muslim mà không thi hành tháng Ramadan thì xem như trở thành ‘kafir’ (người bất tin), nếu ai muốn ăn năn sám hối thì phải chấp nhận thi hành mới trở thành người Muslim, nếu không xem như là người bỏ đạo Islam và đã tách rời với cộng đồng người Muslim, và từ đó nếu họ có qua đời thì những người Muslim không được phép lo việc mai táng chôn cất trong nghĩa trang của người Muslim”.

Sự nhịn chay được bắt buộc và thi hành vào năm thứ nhì của niên lịch Hidry (Islam), và Rosul (saw) cũng đã thi hành nhịn chay được chín năm. Sự nhịn chay lúc ban đầu được thi hành qua hai hình thức như sau:

1)- Được phép chọn lựa giữa sự nhịn chay hoặc đãi những nguời nghèo ăn trong tháng, nhưng nếu ai nhịn chay thì tốt hơn.

2)- Bắt buộc phải nhịn chay mà không có sự lựa chọn.

Qua lời thuật lại của ông Salama ibnu Akwa ® khi Allah truyền xuống câu kinh với ý nghĩa:

( َوعَلى الذِيْن يُطِيْقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِين ) .

« Nhưng đối với ai có khả năng kiêng cử, (nhưng rất chật vật trong việc nhịn chay vì già yếu), thì có thể chuộc tội bằng cách nuôi ăn (từng ngày) một người thiếu thốn. »

Có nghĩa là muốn nhịn thì nhịn nếu không có thể chuộc tội, nhưng sau đó thì Allah truyền xuống dòng kinh cao quí khác, thì dòng kinh trên đã không còn hiệu lực nữa, qua lời phán của Allah:

( فَمَن شَهِدَ مِنْكُم الشَهْرَ فَلْيِصُمْهُ وَمَن كاَنَ مَرِيْضَا أو عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةُ مِن أَيَّامِ أُخْرَ).

« Bởi thế, ai trong các ngươi chứng kiến (hoặc có mặt tại nhà ) tháng đó thì phải nhịn chay ‘Siyam’ trọn tháng, và ai bị bệnh hoặc đi xa nhà thì phải nhịn bù lại số ngày đã thiếu về sau. »

Từ đó, Allah đã bắt buộc cho người Muslim phải nhịn chay, chớ không có được phép chọn lựa như trước.

Sự nhịn chay chỉ có hiệu lực khi tháng Ramadan đã bắt đầu hay đã vào tháng chớ không được phép nhịn chay trứơc khi chính thức vào tháng Ramadan, qua lời của Rosul (saw) như sau :

( لَا يَقَدَمَنَّ أَحْدَكمُ رَمَضَان بِصُوم يَوْمَ أَو يَوْمَيْنِ إِلا أَنْ يَكُونَ رَجُلٌ كَانَ يَصُومُ صَوْمَهُ فَلْيَصُم ذَلكَ اليَوْم ) . البخاري.

« Các ngươi không được nhịn chay một hoặc hai ngày trước tháng Ramadan, ngoại trừ những ai đã quen nhịn chay trước đó thì nhịn mà thôi ». Do Al Bukhory thuật lại.

« Những người quen nhịn chay vào ngày thứ Hai và thứ Năm hằng tuần, thì họ được phép nhịn, hoặc những người nhịn bù lại những ngày thiếu hay đền phạt, vì họ đã có thói quen nhịn sunnah như vậy từ lâu, ngoài những người đó ra không được phép. »

Giáo lí ấn định việc vào tháng Ramadan, qua hai cách sau :

1)- Khi thấy trăng, qua lời phán của Allah :

( فَمَن شَهِدَ مِنْكُم الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ) .

«Bởi thế, ai trong các ngươi chứng kiến tháng đó thì phải nhịn chay trọn tháng…»

وقوله صلى الله عليه وسلم : ( إِذَا رَأَيْتُم الهِلَالَ فَصُومُوا ) . متفق عليه .

Rosul (saw) nói : « Một khi các ngươi thấy trăng thì hãy nhịn chay ». Al Bukhory và Muslim.  

Ý nghĩa lời Rosul (saw) nói là điều kiện vô chay là phải thấy trăng, nếu không thì không đựơc phép nhịn chay. Nhưng sự xác nhận khi thấy mặt trăng thì không phải bắt buộc cho mọi người Muslim, mà chỉ cần một hoặc hai người nam Muslim chính trực đãm nhận và chứng thật đã nhìn thấy mặt trăng và người đó là người chịu trách nhiệm trước Allah, rồi đến báo cho những vị thẩm quyền và sau đó vị thẩm quyền mới tuyên bố là vào chay hay hết tháng Ramadan.

Điều kiện để chấp nhận người nhìn thấy trăng là: Người đàn ông Muslim đã vào tuổi trưởng thành, đầy đủ trí khôn, đôi mắt phải sáng và nhất là có cá tính chính trực qua sự chứng nhận của đa số. Những người không đủ điều kiện trên hay những người ngoại đạo dù có thấy trăng thì cũng không chấp nhận sự xác nhận của họ, qua hadith sau :

عن ابن عباس رضي الله عنهما قال: ( جاء أَعْرَابِي إلى النبي صلى الله عليه وسلم فقال: إِنِي رِأِيْتُ الهِلَال يَعْنِي رَمَضَان فقال: أَتَشْهَدُ أن لا إله إلا الله ؟ قال: نَعَم , قال: أَتَشْهَدُ أن محمدا رسول الله ؟ قال: نَعَم . قال: يَا بِلاَل أَذِّنْ فِي النَّاسِ فَلْيَصُومُوا غَدًا  ) . أخرجه السبعة إلا  أحمد .

Ông Ibnu Abbas ® thuật lại : « Sắp sửa vào tháng Ramadan có một người du mục đến thông báo với Rosul (saw): - Thưa Thiên sứ, tôi đã thấy trăng. Rosul hỏi: - Ông bạn có chấp nhận Allah duy nhứt để tôn thờ không ? Ông ấy trả lời : -Vâng, tôi chấp nhận. Rosul hỏi tiếp: - Ông bạn có chấp nhận Muhammad là thiên sứ của Allah không ? Ông ấy trả lời : - Vâng, tôi chấp nhận. Rosul (saw) nói : - Hỡi Bilal, hãy thông báo cho mọi người biết, ngày mai sẽ vô chay (tháng Ramadan) ». Hađith do bảy nhà hadith ghi lại trừ  Imam Ahmad.

Vấn đề xác nhận thấy trăng, chỉ một người chính trực xác nhận thấy trăng cũng đủ để quyết định từ đó, qua hadith sau.

عن ابن عمر رضي الله عنهما : ( تَرَاءى النَّاسُ الهِلاَل فَأَخْبَرتُ النبي صلى الله عليه وسلم أَنِّي رَأَيْتُه فَصَامَ وَأمَرَ النَّاس بِصِيَامه ) . أبوداود والحاكم وقال شرط مسلم .

Ông Ibnu Umar ® thuật lại : « Người ta còn đang trong tình trạng chú ý để thấy trăng, nhưng tôi đã thấy trăng và báo cho Rosul, (qua lời xác nhận đó) Nabi ra lệnh cho nhịn chay. » Abu Dawud, Al Hakim ghi lại theo đường dây của soheh Muslim.

Qua sự dẫn chứng của hadith trên, cho biết bất cứ người Muslim nào có bản tánh trung trực khi thấy trăng thì bắt buộc phải thông báo cho vị lãnh đạo cộng đồng tại làng đó, để họ thông tin cho quần chúng, không nhất thiết là chỉ vào đầu tháng Ramadan, mà ngay cả khi chấm dứt tháng Ramadan và vào đầu tháng Zul Hajah cũng vậy. Bởi vì đó là sự bắt buộc để vào tháng nhịn chay hay chấm dứt tháng chay và thi hành Hadj.

Trường hợp một người nào đó đã thấy trăng mà không có phương tiện hay không thể liên lạc với những người có thẩm quyền, thì người đó phải nhịn chay, sau đó phải tìm mọi phương cách để thông báo với những người lãnh đạo của cộng đồng. Những người có thẩm quyền đã biết chắc chắn ngày nhịn chay qua đài truyền thanh, truyền hình hay bất cứ phương tiện nào, bắt buộc quần chúng phải chấp hành tuân theo khi họ ra lệnh vào Ramadan hay chấm dứt tháng Ramadan hoặc đi làm Hadj.

Ngày xưa, vấn đề thông tin liên lạc là một việc khó khăn của quần chúng, cho nên đã biết chắc vào tháng Ramadan (đã thấy trăng) thì Rosul (saw) ra lệnh cho ông Bilal ® dùng mọi phương cách để thông báo với quần chúng vào tháng Ramadan, nhưng ngày nay thì chúng ta có nhiều phương tiện (Truyền thanh truyền hình hay điện thoại…) rất dễ dàng và nhanh chóng hơn...

Vấn đề thấy trăng để vào chay hay xã chay là một phương thức mà Rosul (saw) đã nhắc nhỡ và chính Người dùng đến phương tiện này để áp dụng cho cộng đồng của Người. Cho nên, chúng ta không thể dùng những thứ khác để thay thế hay gạt bỏ sự thấy trăng là tiêu chuẩn để xác nhận vào tháng Ramadan, vì Rosul (saw) có nói như sau :

قال النبي صلى الله عليه وسلم : ( إِذا رَأَيْتُم الهِلَال فَصُومُوا وَإِذا رَأَيْتُمُوهُ فَأفْطِرُوا ). متفق عليه .

« Một khi các ngươi thấy trăng thì vào chay và khi thấy trăng thì xả chay. » Al Bukhory và Muslim.

Và hadith khác :

قال النبي صلى الله عليه وسلم : ( إِن شَهَدَ شَاهِدَان مُسْلِمَان فَصُومُوا وأَفْطِرُوا ) . أحمد .

Rosul (saw) nói : « Một khi hai người Muslim xác nhận (thấy trăng) thì nhịn chay và xả chay. » Do Ahmad ghi lại.

Vấn đề : Trước khi quyết định để vào tháng (mới) hay không là phải biết rõ tháng trước đó có đầy đủ ngày hay không, nghĩa là tháng trước phải 30 ngày, bởi vì chiếu theo tháng Qomariyah (trăng) mà lịch Islam dựa vào ngày dài nhứt trong tháng là 30 chục ngày mà thôi, và ít nhứt là 29 ngày chớ không ít hơn. Nhưng cũng nên lưu ý, không phải bất cứ lúc nào tháng này 30 chục ngày tháng tới 29 ngày, có lúc hai ba tháng là 30 chục ngày liền rồi tháng sau đó chỉ có 29 ngày, hoặc ngược lại, là tháng 29 ngày như vậy hai ba tháng liền. Nhưng thông thường thì một hai tháng 30 ngày thì tháng thứ ba là 29 ngày. Đó là do mệnh lệnh của Allah mà mặt trăng luân chuyển theo quỉ đạo do Allah đã ấn định không ai biết trước được.

Cho nên, khi tháng hiện tại đã đủ 30 ngày rồi nhưng chưa thấy trăng, thì bắt buộc phải nhịn chay (tháng mới đã đến), qua lời nói của Rosul (saw) như sau :

لقوله عليه السلام : ( صُوْمُوا لِرُؤْيَتِه وِأفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ فإن غَمَّي عَلَيكُم الشَهر فَعَدُّوا ثَلَاثِين ) . رواه مسلم ورواه البخاري بلفظ (.. فإن غمي عليكُمْ فَأَكْمِلُوا عِدَّة شَعْبَان ثَلاَثيِن ).

« ‘Một khi thấy trăng’ thì nhịn chay và khi thấy trăng thì xả chay, nếu trời u ám không nhìn thấy trăng, thì hãy tính tháng (shaban) 30 ngày. » Hadith do Muslim ghi lại.

(Có nghĩa là nếu tháng Shaban được 29 ngày rồi thấy trăng thì nhịn chay, vì tháng đó chỉ có 29 ngày. Cũng vậy, nếu tháng Ramadan đã 29 ngày rồi thấy trăng thì chỉ nhịn có 29 ngày thôi, ngược lại nếu đã 29 ngày mà chưa thấy trăng thì chưa vào chay được phải tính tháng Shaban cho đủ 30 ngày, và tháng Ramadan cũng vậy, chớ không được hơn và thiếu).

Qua hadith của bà Aysha (mẹ của những người tin tưởng) thuật lại như sau :

عن عائشة رضي الله عنها قالت: ( كان النبي صلى الله عليه وسلم يَتَحَفَّظَ مِن شَعْبَان مَا لَا يَتَحَفَّظَ مِن غَيرهِ ثُم يَصُومُ  لِرُؤْيَة رَمَضَان فَإن غَمَّ عَليهِ عَدَّ ثلاثِين يَومًا ثُمَّ صَامَ ) . صحيح ابن خزيمة , أبو داود والدار قطني.

“Ngày xưa Rosul (saw) rất chú tâm khi vào tháng Shaban hơn tháng khác, một khi thấy trăng thì Người nhịn chay, nhưng nếu không thấy trăng, thì Người tính tháng Shaban cho đủ 30 ngày, rồi mới nhịn chay.” Ibnu Khuzaima, Abu Dawud và Da’rul Qodny.

Có nghĩa là nếu 29 ngày thấy trăng thì nhịn chay, nếu 29 ngày của tháng shaban rồi mà không thấy trăng, phải tính cho đủ 30 ngày của tháng shaban, sau đó vào chay.

Qua bằng chứng cụ thể của hadith trên, giáo lí không cho phép nhịn chay trước khi thấy trăng. Nếu không thấy trăng thì phải tính tháng Shaban 30 ngày, chớ không được nhịn chay vào ngày 30 dù chiều tối 29 đó không rõ ràng hay nghi ngờ.

Ôi Allah, xin Ngài hướng dẫn và ban sự chân chánh cho chúng tôi để theo đúng con đường chân lí đúng thật của Ngài và thiên sứ cuối cùng của Ngài đã chỉ dạy, và xa lánh chúng tôi từ con đường lầm than và thất bại. Xin Ngài tạo tháng Ramadan tốt lành và ban nhiều hồng phúc cho chúng tôi, và tạo mọi sự dể dàng cho chúng tôi để hành đạo vì Ngài, xa lánh chúng tôi từ những điều tội lỗi và bất tuân ở Ngài, xin Ngài tha thứ cho chúng tôi cũng như cha mẹ và tòan thể anh chị em Muslim của chúng tôi. Với hồng phúc và vị tha, rộng lượng của Ngài, xin Ngài chấp nhận sự hành đạo trung trực của chúng tôi và xa lánh chúng tôi từ lửa địa ngục. Amin.

Cầu xin Ngài ban nhiều điều tốt lành an bình cho Nabi Muhammad (saw), cùng gia quyến, những bạn hữu của Nguời và những người noi theo cho đến Ngày Tận Thế.

Hosen Mohamad chuyển ngữ từ sách: “Maja’lis Shahru Ramadan”. Mục Madlis thứ ba: Giáo lí về tháng Ramadan, trang 21-26, của cố sheikh Muhammad Solek Al Uthaimine. Phát hành lần thứ nhứt năm: 1396H tại Riyad, Saudi-Arabia.