Solatul Jama'ah

Câu hỏi: Islam có năm lễ nguyện bắt buộc trong ngày, riêng ngày thứ sáu có buổi lễ nguyện tập thể được gọi là « Solatul Jum’at » được tổ chức vào giờ solah ban trưa (Zuhur) tại Masjid cũng có tính chất bắt buộc.

Nhưng ở đây có một vấn đề làm chúng em thắc mắc là vào ngày thứ sáu rất nhiều nơi (Masjid) chỉ hành lễ Solatul Jum’at (Lễ nguyện tập thể ngày thứ sáu) mà thôi, mà không có hành lễ solah Zuhr (ban trưa). Nhưng ngược lại, có một vài Masjid sau khi tổ chức hành lễ Solatul Jum’at xong thì họ tiếp tục solah thêm giờ solah Zuhur nữa. Vậy cái nào đúng???

CLI: Lễ nguyện tiếng Arab gọi là  الصلاة As Solah, là nền tảng thứ hai của tôn giáo Islam, nếu ai nói mình là Muslim mà không có thực hành lễ nguyện năm lần một ngày, chiếu theo giáo luật Islam thì xem như người đó không phải là người Muslim, nghĩa là người đó hoàn toàn không có đức tin vào Thượng Đế của họ. Bởi vì, Allah đã phán:  

قوله تعالى: (( إِنَّ الصَّلوةَ كَانَتْ عَلى المُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوْتاً )) . النساء: 103.

« ... bởi vì lễ nguyện ‘Salah’ được truyền xuống cho những người có đức tin (phải thi hành) vào những giờ giấc qui định ». Suroh 4: 103.

Nói một cách khác, Solah được xem là Nền Móng của tôn giáo Islam dành cho những người có đức tin đến trình diện Đấng Chủ Tể của họ năm lần mỗi ngày, nếu người Muslim nào lơ là thì chiếu theo một hadith soheh do ông Tamim Ađ Đa’ry ® thuật lại lời của Rosul (saw) như sau: « Vào ngày Sau, sự hành đạo đầu tiên của nô lệ được đem ra xét xử là sự solah của họ, nếu họ solah được đầy đủ (trên cán cân) thì sẽ được ghi là đã đầy đủ. Nếu chưa đủ trọng lượng, thì Allah phán cho thiên thần của Ngài hãy coi lại người đó có solah tự nguyện hay không, nếu có thì ghi bù vào những sự solah bắt buộc còn thiếu, sau đó cứu xét đến phần đóng zakat và sau cùng là kiểm tra tổng quát về sự hành đạo của họ trên thế gian này». Do Abu Dawud và Imam Ahmad ghi lại.

Cho nên, đối với Islam vấn đề Solah rất quan trọng, vì thế phải hiểu biết những  phương cách thực hành để không làm dư hay thiếu, hoặc thêm hay bớt. Bởi vì, đối với Islam nếu những gì giáo luật không cho phép thì ta không được quyền thêm vào, dù nghĩ rằng nếu có thêm vào cũng là điều tốt. Ngược lại, làm thiếu hay không làm thì ta sẽ rơi vào tội « Cải lệnh » của Allah. Và mỗi lần Solah đều có sự định tâm của nó, mà Rosul (saw) có nói với các vị Sohabah là không được định tâm solah fardu (Solah bắt buộc) hai lần trong cùng giờ giấc (waktu) của nó (Hadith soheh).

Lễ nguyện tập thể (Solatul Jum’at) vào ngày thứ sáu hàng tuần có tính cách bắt buộc cho mọi người Muslim có đầy đủ trí khôn, loại lễ nguyện này chỉ bắt buộc cho phái nam, còn phái nữ thì không bắt buộc nhưng nếu có tham dự thì phải đứng sau phái nam hoặc riêng rẽ theo chỗ dành riêng cho phái nữ mà không có tội gì, và khi đến giờ hành lễ thì bắt buộc những ai đang làm việc hay làm ăn buôn bán đều tạm ngưng để đến Masjid hay một nơi nào rộng lớn để cùng nhau thi hành lễ nguyện tập thể này. Vào thời của Rosul Muhammad (saw) nếu ai không đến Masjid để solah tập thể ngày thứ sáu thì sẽ bị trừng phạt rất nghiêm khắc, cho nên khi đến giờ tất cả cửa hàng buôn bán đều phải tạm đóng cửa, những người dân lao động cũng phải tạm dừng công việc, riêng công chức thì không có làm việc ngày thứ sáu.

Solatul Jum’at của ngày thứ sáu là Lễ Nguyện bắt buộc rất quan trọng, đây là một buổi kiểm duyệt những sổ sách hay những thành quả về mặt tâm linh đã thực hiện trong tuần đã qua, và nghe những lời giáo huấn của vị Imam hướng dẫn về việc hành đạo cho những ngày sắp tới. Bởi thế, Lễ Nguyện tập thể ngày thứ sáu được giáo luật chia ra làm hai phần, phần đầu là những giáo dân phải đến đúng giờ để nghe vị Imam đọc bài Giảng Thuyết (Khutbah), sau đó mới làm Lễ Nguyện hai Rak’at dâng lên Allah, Đấng Chủ Tể của nhân loại. Hãy nên hiểu rằng, mỗi ngày người Muslim chỉ có hành lễ bắt buộc năm lần trong một ngày mà thôi, ngoài sự bắt buộc nếu ai muốn hành lễ solah thêm thì đó là sunnah (nếu làm thì được thưởng, không làm không có tội).

Hành lễ tập thể ngày thứ sáu (Solatul Jum’at) rơi vào thời điểm của Solah Zuhur (Lễ nguyện ban trưa), cho nên sự hành lễ Solatul Jum’at ngày thứ sáu là thay thế Waqtu Zuhur (giờ hành lễ ban trưa) của ngày thứ sáu mà thôi. Nhưng Solatul Jum’at là cơ hội cho người Muslim bày tỏ lòng thành tập thể của họ trước Allah; là sự tập hợp để duyệt sổ sách những thành quả về mặt tâm linh thực hiện trong tuần qua và sẵn sàng cho những ngày tới; là ngày hội của người Muslim trong tình đoàn kết xã hội và tâm linh; và là sự khẳng định của những người Muslim tuân phục Thượng Đế của họ hơn hẳn các mối quan tâm khác.

Cho nên, nếu anh chị em Muslim nào đã đến Masjid solah tập thể ngày thứ sáu thì sau đó không được định tâm để Solah Zuhur, bởi lẽ hai Fardu (bắt buộc) không thể thi hành cùng một giờ giấc. Vấn đề này từ thời của Rosul (saw) cho đến nay tại nhiều quốc gia Islam chưa có ai hành động lễ nguyện như vậy cả, và chưa có một sách sử hay một hadith nào bảo những người Muslim thực hiện hai Fardu cùng một thời điểm ???

Theo giáo lý thì Solatul Jum’at gồm có hai phần, phần đầu Imam đọc bài thuyết giảng (Khutbah) và phần hai là thi hành lễ nguyện hai rak’at, nếu ai đến lắng nghe bài thuyết giảng thì phước đó giống như mình đã solah hai rak’at. Cho nên Rosul (saw) thường kêu gọi dân chúng hãy đến nghe bài thuyết giảng của Imam ngày thứ sáu.

Phần thứ hai là Solah tập thể hai rak’at. Trường hợp Imam đang solah (hành lễ) Jum’at mà ai đó đến trể thì vấn đề này có hai cách giãi quyết :

1.Nếu vào sắp hàng bắt kịp một rak’at hay trước khi Imam đứng dậy từ rukua thì sau khi Imam cho salam, người đó không cho salam mà đứng dậy tiếp tục thi hành thêm một rak'at còn thiếu trong hai rak’at và xem như người đó đã được tính phước như Solatul Jum’at.

2.Nếu vào sắp hàng mà Imam đang đọc bài « Attahiya… » thì sau khi Imam cho salam, người đó không cho salam mà đứng dậy tiếp tục thi hành thêm bốn rak’at nữa, vì tình trạng này đã trở thành solah zuhur (4 rak’at), nhưng phước solah ấy được tính như Solatul Jama’ah (tập thể).

Sự tổ chức Solatul Jum’at chỉ cần có ba người trở lên cũng được, nhưng bắt buộc vị Imam phải đọc bài thuyết giảng (ngôn ngữ nào cũng được), và trước khi đọc bài thuyết giảng thì bắt buộc Imam phải đọc những câu bằng tiếng Arab : « Bismillah… - Allhamdulillah – hay Subha-Nallah và câu Salawat cho Nabi (saw)… ».

Tóm lại, mọi người Muslim đều có nghĩa vụ phải tham dự buổi hành lễ « Solatul Jum’at » mà không được diện những lý do nào để bào chữa vắng mặt. Hiện nay, tình trạng người Muslim sống rải rác trên những quốc gia không phải Islam là chính giáo mà có nhiều lý do chính đáng không thể tham dự được thì đành chịu, nhưng họ phải solah giờ Zuhur bình thường là bốn rak’at, nếu không thể solah trong giờ của nó được thì cũng nên solah qodor (bù) vào những giờ khác. Ngược lại, nếu ai bỏ lỡ tham dự solatul Jama’ah ngày thứ sáu thì người đó không được quyền solah qodor để bù lại, mà chỉ định tâm solah qodor zuhur như thường lệ mà thôi.

Kết luận : Solah là điều bắt buộc cho những người Muslim phải thực hiện, nhưng phải hiểu rõ việc làm solah trong giờ giấc của nó và không máy móc quá. Bởi vì có nhiều hadith nói về gần Ngày Tận Thế, con người không còn coi trọng những giáo lý của Islam đưa ra, nhiều giáo lý bị con người coi thường và bóp méo rồi mất dần. Như hiện nay con người đã tự thay đổi giáo lý theo sự suy nghĩ của họ mà không còn giữ sự nguyên thủy cao cả của nó, và tình hình này kéo dài thì người Muslim chỉ biết solah một cách mù quáng, họ solah mà không biết giáo lý của nó như thế nào !!!

Có một hadith do At Tobary thuật lại như sau: « Những điều đầu tiên mà Allah sẽ lấy lại là sự tin cậy và trách nhiệm của con người trên trần gian này, sau đó là As Solah, lúc đó đối với chủ nhân của sự Solah, không còn gì tốt lành nữa. »

Một hadith khác : « Dần dần những giáo lý của Islam sẽ bị coi thường (không áp dụng theo), từ giáo lý này đến giáo lý khác, riết rồi không còn ai coi giáo luật là quan trọng nữa, và cuối cùng chỉ còn biết đến solah ‘một cách máy móc’ mà thôi » Do Imam Ahmad ghi lại.

Hi vọng bài này sẽ giúp các bạn làm một bài toán phân tích về vấn đề tính chất quan trọng của sự Solatul Jum’at, và chúng ta cũng nên đặt câu hỏi « Những nước Hồi Giáo (Islam) trên thế giới có cộng đồng nào đã Solah Jum’at  ngày thứ sáu mà còn Solah thêm Waqtu Zuhur không ? », theo tôi nghĩ « Chắc là không, không bao giờ đâu các bạn !!! ».

Cầu xin Allah soi sáng cho chúng ta vững bước trên con đường giáo lý của Ngài, amin.

Wassalam,

ABU-AZIZAH

Soạn thảo theo tài liệu giáo lý của Abu Harith chuyển dịch.