Muslim - Brunei

CLI: Đây là những dòng nhận xét của một du khách ngoại đạo viếng thăm một đất nước Islam tại vùng Đông Nam Á (Brunei Darussalam) được đăng vào ngày 19/04/2009 trên trang web “Lao động”. Dù người viết có dùng vài từ ngữ không chính xác để nói lên cuộc sống khép kín và tự giác của người dân mộ đạo, nhưng có lẽ người viết đã cố gắng nói lên hết ý nghĩ của mình để diễn tả một đất nước mà con người nơi đây không xem vật chất là điều quan trọng trong cuộc sống, và chính điều ấy đã để lại cho họ một ấn tượng bỡ ngỡ khi đặt chân đến đất nước này.

Sau đây là những lời kể lại của du khách đó, chúng ta có thể đọc để tìm hiểu và đưa ra sự nhận xét riêng cho cá nhân mình, và cũng có thể từ đó chúng ta sẽ hiểu thêm “Islam là gì?” hoặc “Chúng ta phải làm gì cho Islam?” và “Tại sao chúng ta phải đi theo Islam?”…

TRỞ VỀ TỪ VƯƠNG QUỐC HỒI GIÁO!

Ngay khi bước lên máy bay của Hãng hàng không Royal Brunei giữa sân bay Tân Sơn Nhất, tôi đã như lạc vào một thế giới khác. Các cô chiêu đãi viên choàng khăn voan trắng cực kỳ lộng lẫy đang vội vã đi lại dọc khoang hành khách. Bất ngờ hơn nữa là sau khi tôi đã yên vị cài dây lưng an toàn thì màn hình tự động bật ra, một dòng chữ xuất hiện: "Travel Pray" ("Lời cầu nguyện trước chuyến đi xa") cùng những lời rì rầm nổi lên cầu xin Đức Allah phù hộ cho sức khoẻ và sự an toàn.

Khi tôi lắp tai nghe và bật những kênh ca nhạc có sẵn, lập tức không gian tràn ngập những bài thánh ca buồn bã. Một chuyến bay huyền bí, mà điểm đến của nó là Vương quốc Hồi giáo Brunei Darussalam.

Những luật lệ khe khắt

Trước khi sang xứ này, tôi đã chuẩn bị sẵn tinh thần để bước vào lãnh địa đầy khe khắt của những người Hồi giáo. Nhìn trên bản đồ, Brunei Darussalam chỉ là một cái chấm, to hơn Sài Gòn tí chút, vậy mà rất lắm nguyên tắc, quy định. Ngay trước khi máy bay vừa chuẩn bị hạ cánh sau tiếng rưỡi vượt biển, trên màn hình đã phát đi những hình ảnh về quốc gia Brunei với lời dẫn về danh lam thắng cảnh, văn hoá, shopping, giờ mở cửa nhà băng và đặc biệt là các quy định chung của chính phủ.

Người Brunei không uống đồ có cồn nên bia rượu bị cấm kinh doanh; thuốc lá hạn chế hút nơi công cộng, ma tuý, mại dâm tuyệt nhiên không có; bar, sàn nhảy không, điện ảnh không, thời trang không; âm nhạc, văn học không phát triển, cả đất nước có 3 tờ báo (2 tờ tiếng Anh và một tờ tiếng Malay) và 3 kênh truyền hình; nam nữ không được thể hiện âu yếm nơi công cộng, đàn ông Brunei tuyệt đối không bao giờ cợt nhả với phụ nữ, tiệc công cộng nam nữ không được ngồi chung bàn. Sự buồn tẻ khi bước chân vào thủ đô Bandar Seri Begawan vượt quá sức tưởng tượng. Đường phố giữa thủ đô quanh co ngoằn ngoèo qua những quả đồi, vách núi như thể một thị trấn vùng biên ở Châu Âu. Bandar Seri Begawan sạch sẽ, yên bình, nhiều cây xanh nhưng đơn điệu. Phương tiện di chuyển thông dụng ở Brunei là ôtô. Mỗi gia đình đều sở hữu vài chiếc xe hơi nên xe buýt chỉ dành cho các khách sạn. Taxi thì cả nước có 50 chiếc.

Ngay tại phố trung tâm nhất, nằm bên bờ sông Brunei, có Khu liên hợp thương mại Yayasan Sultan Haji Hassanal Bolkiah, bên này nhìn ra làng nổi Kampong Ayer, bên kia trông ra thánh đường Omar Ali Saifuddien, là nơi sầm uất nhất đất nước, vậy mà cũng vắng vẻ đến nao lòng.

Ban ngày đã thế, khi về đêm, mà thực ra là chập tối, toàn dân rút về tư dinh, đường phố chỉ lác đác vài bóng xe hơi vụt qua. Công viên Jerudong được xây dựng trên diện tích rộng và kiến trúc đẹp nhưng... hiu quạnh như rừng, người lớn không thăm, trẻ con không chơi. Không khí tẻ nhạt là vậy nên cuối tuần, những người không theo đạo Hồi thường phóng xe tới thành phố Miri, biên giới Malaysia, cách khu Polo Jerudong 30km, để uống rượu bia và giải trí cho đã thèm. 

Ở Brunei người ta không tắm biển, mặc dù đây là xứ sở nhiệt đới với những bãi biển xanh ngăn ngắt ôm bờ cát trắng. Anh Adilm - nhân viên của Công ty Freme, (tôi không thể nào nhớ được cái tên dài dằng dặc của anh ta nên thường gọi là Adilm), người đồng hành cùng chúng tôi trong suốt chuyến đi này - nói rằng vào ngày nghỉ lễ thì người Brunei cũng ra biển tắm nhưng nam phải mặc quần soóc dài quá gối còn nữ mặc quần dài áo pull chứ không được mặc đồ bơi. Trong bể bơi của các khách sạn 5 sao, cũng có vài người Hồi xuống bơi, nhưng các cô gái vẫn quần chùng áo dài, có nhiều chị còn để nguyên cả khăn trùm đầu mà bơi... Khi vào những khu vực cầu nguyện của nam giới, phụ nữ không mang khăn trùm đầu phải mặc một chiếc áo choàng đen (treo sẵn ngoài sảnh) trùm kín chân tay để tránh làm "ô uế" thánh đường. Luật pháp Brunei cực kỳ hà khắc. Ngay trên tờ khai xuất nhập cảnh Brunei đã in rất đậm dòng chữ "The Death For Drug" ("Cái chết dành cho kẻ buôn ma túy"). Bữa trước tôi có đọc một bản tin của tờ Borneo Bulletin nói về một nhóm người bị bỏ tù vì tội ăn trộm dây thép hàng rào. Họ bán cho người thu mua sắt vụn được tổng cộng 43USD, sau khi mua thức ăn thì chia nhau mỗi người được 4USD. Vậy mà đã bị phạt tù hai tháng. Luật nghiêm là vậy nên Brunei hầu như không có tội phạm. Người dân cực kỳ hiền lành và lịch sự. Thấy có người đi bộ là lái xe luôn tự động dừng lại để nhường đường. Hàng ngày người Hồi Brunei đều cầu nguyện đến 5 lần. Riêng ngày thứ sáu thì bắt buộc phải đến nhà thờ.

Đức Allah là Đấng vô hình, nên trong thánh đường Hồi giáo không hề có tượng hay tranh ảnh như những nhà thờ Thiên chúa hay đền chùa thờ Phật. Nơi cầu nguyện thường quay về hướng thánh địa Mecca. Trong các phòng khách sạn, trên trần đều có mũi tên chỉ hướng thánh địa Mecca cho người Hồi biết phương hướng để quay về phía đó mà cầu nguyện. Khách nước ngoài mà tình cờ đến Brunei đúng tháng chay Ramadan thì thật khổ, vì người xứ họ sẽ nhịn ăn từ lúc mặt trời mọc đến khi mặt trời lặn. Người Hồi nào mà ăn uống vào lúc này sẽ bị phạt 300 Ringgit Brunei, vi phạm lần hai sẽ bị phạt gần gấp đôi. Tuy nhiên niềm tin tuyệt đối vào Đấng vô hình đã giúp tất cả người Hồi chẳng phải nộp phạt bao giờ. Tuy nhiên, khi mặt trời lặn, các nhà hàng sẽ nhộn nhịp người ăn kẻ uống. Họ tranh thủ nhồi nhét đầy bụng để duy trì năng lượng cho cả ngày hôm sau.

Làng nổi Kampong Ayer

Brunei là một quốc gia có diện tích vẻn vẹn 5.765km2, nằm trọn trên đảo Borneo và bao quanh một nửa là biển, một nửa là đường biên giới với nước láng giềng Malaysia. 70% diện tích Brunei là rừng, nên nhìn đâu cũng thấy màu xanh mướt trải dài khắp thành phố, làng mạc. Brunei chỉ có 4 vùng (4 quận) thành thử chỉ trong vài ngày, một khách nước ngoài như tôi có thể đi dọc ngang hết đất nước. 97% dân số Brunei sống ở vùng phía Tây và chỉ có chừng 10.000 người trên tổng số 400.000 dân sống ở vùng núi Temburong phía Đông. Khoảng 2/3 người dân Brunei là người gốc Malay nên ngôn ngữ chính của họ cũng là tiếng Malay. Đến Brunei Darussalam, không ai không ghé thăm làng nổi Kampong Ayer. Cá nhân tôi không lạ với những làng nổi vì chúng có mặt ở nhiều vùng Bắc Bộ và Nam Bộ Việt Nam. Tuy nhiên Kampong Ayer lại là một làng nổi khổng lồ, nằm ngay trên sông Brunei, đối diện với trung tâm thương mại lớn nhất thành phố. Làng nổi này có lịch sử hơn 1300 năm và trong một quốc gia thừa đất, thừa thu nhập, nó vẫn nghiễm nhiên tồn tại như thế với 39.000 dân, 4200 công trình bao gồm 15 trường học, thánh đường, nhà hàng, cửa hiệu nhỏ, bệnh viện, văn phòng cảnh sát và nhà ở.

Lý giải cái điều tại sao bước sang thế kỷ 21 từ lâu rồi mà cư dân ở đây vẫn không chịu rời nước, Adilm nói rằng có thể những cư dân đầu tiên của đảo Borneo đã lấy dòng sông Brunei làm nguồn thu nhập chính, kể từ khi họ chưa có khái niệm gì về dầu lửa. Và ngày nay, trải qua hơn một thế kỷ, sống trên sông nước đã là một tập quán, thói quen ăn sâu vào máu thịt và tiềm thức họ. Mặc dù là dân cư ngụ trên sông nhưng tất cả các gia đình đều có xe hơi để... trên bờ. Hàng ngày họ đi xuồng máy cập bờ rồi lấy xe hơi đi làm, tối đến đáp xuồng về nhà. Trừ các thánh đường lộng lẫy có chóp mái dát vàng, những ngôi nhà của Brunei, kể cả khách sạn năm sao, đều rất xấu xí, thiết kế đơn điệu hình hộp với mái dốc không theo một phong cách đặc trưng nào. Tuy nhiên bên trong lại décor rất cầu kỳ với cột đá, hoa văn tường, rèm, thảm, đèn chùm tinh xảo.

Tôi vẫn cho rằng kiến trúc liên quan đặc biệt đến tính cách một dân tộc, một con người. Người Brunei có bản tính kín đáo, không thích phô trương, nên bao nhiêu cái tinh tuý họ đem bày biện hết trong nhà, còn bề ngoài để tuềnh toàng, giản dị. Những ngôi nhà trên làng nổi thậm chí còn bệ rạc hơn, nhưng bên trong có đầy đủ các trang thiết bị điện tử, điện lạnh tối tân với máy giặt, điều hoà, lò vi sóng, vi tính, internet, truyền hình cáp..., tường được chạm hoa văn, sàn trải thảm và phía trước có vườn hoa. Những cây cầu được bắc từ nhà nọ sang nhà kia khiến các khu nhà trên làng nước liên hoàn không khác gì đất liền. Các trường học rộng rãi như bất kỳ ngôi trường nào, chỉ có điều không có sân chơi mà thôi.

Brunei có dầu cả ở trên bờ lẫn dưới biển cứ đi một đoạn lại thấy trên bãi cỏ xanh một máy khoan tự động gật gù. Người Brunei gọi đó là "Con lừa gật gù" và nói đùa rằng mỗi lần gật đầu như thế là con lừa nói "Một trăm đôla! Một trăm đôla!"... Nghĩa là số dầu nó kéo lên cho mỗi lần gật gù được giá khoảng 100USD. Nghe đã thấy kính nể. Dễ đến vài trăm con lừa như thế rải rác trên đường đi.

Hiện nay Brunei là một trong những quốc gia giàu nhất Châu Á với tổng thu nhập quốc dân là 23.600USD/người, thu nhập thấp nhất khoảng 1.000USD/tháng. Những công dân theo đạo Hồi được thụ hưởng miễn phí các dịch vụ chăm sóc y tế và giáo dục cũng như không phải đóng thuế. Mặc dù cả nước chỉ có 2 trường đại học (trong đó có một đại học Hồi giáo) và 2 viện nghiên cứu sau đại học nhưng chỉ số HDI của Brunei ở thứ hạng khá cao là 30.

Brunei giàu có vì dầu lửa nên dường như không cần sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi. 100% các nhãn mác trong siêu thị là Made in China, Philippines, Malaysia, Indonesia, Thái Lan và một số của Mỹ, Pháp, với giá cả đắt gấp 10 lần Việt Nam.  Mặc dù thoạt nhìn, đất nước Brunei có vẻ buồn tẻ nhưng không phải không có những điều thú vị. Tuy nhiên, có lẽ vì người dân nước họ thu nhập cao nên chính phủ không chú tâm nhiều đến ngành công nghiệp du lịch. Song gần đây, lo ngại về một nguồn dầu sẽ không phải là vô tận, Nhà nước Brunei đã thành lập Tổng cục Du lịch để hy vọng trong 30 năm tới, thế hệ con cái của họ có thể hưởng thụ một thành quả du lịch bắt đầu được gây dựng từ những năm đầu của thế kỷ 21. Và chiến lược của họ là đang đẩy mạnh quá trình marketing du lịch và tăng cường nhận thức của cư dân bản địa để Brunei trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn ở Đông Nam Á.

Ghi chép của Di Li

VÀI HÌNH ẢNH VƯƠNG QUỐC BRUNEI DARUSSALAM

Negara Brunei Darussalam

Thánh đường Negara Brunei Darussalam

Thánh đường Brunei Darussalam về đêm

Làng nổi Kampong Ayer

Kampong Ayer về chiều

Sinh hoạt người dân vùng sông nước Kampong Ayer

Thế nào là một phụ nữ tin tưởng!!!

Người phụ nữ Hồi giáo là người biết kính sợ Allah và 'Công, Dung, Ngôn, Hạnh'.